Can Tercüme olarak uzun yıllardan bu yana proofreading ve redaksiyon alanlarında hizmet vermekteyiz. Türkiyenin birçok üniversitesinden ve önemli şirketlerinden hocalarımız ile çok başarılı projelere imza attık.

Proofreading, yayımlanmadan ya da paylaşılmadan önce bir metindeki hataların dikkatli bir şekilde kontrol edilmesidir. Küçük yazım ve noktalama yanlışları, biçimlendirme hataları ve metin içindeki tutarsızlıkların düzeltildiği, yazma sürecinin en son aşamasıdır.

Esasen proofreading, ister akademik bir makale, ister bir iş başvuru mektubu, isterse de İnternetteki bir makale ya da el ilanı olsun bir okuyucuya sunulan her metin için önemlidir. Beceri ve bütçenize göre bir metnin proofreading’ini kendiniz yapabilir ya da yapması için bir profesyonel ile de anlaşabilirsiniz.

İçindekiler

1. Proofreading örneği
2. Proofreading ve editing
3. Proofreading ipuçları
4. Proofreading hizmeti nasıl seçilir
5. Tavsiye edilen Proofreading hizmetleri
6. Proofreading hakkında sıkça sorulan sorular

Proofreading örneği

Yayıncılık sektöründe, proofreaderlar genellikle bir metnin hâlihazırda basılı olan bir “kopyasını” kontrol eder ve özel proofreading işaretleri kullanarak bunları işaretlerler. Diğer alanlarda ise profesyonel proofreaderlar genellikle dijital ortamlardaki metinlerle çalışarak Microsoft Word ya da Google Docs programlarındaki değişiklikleri izle (Track Changes) özelliğini kullanarak doğrudan metin üzerinde düzeltmeler yaparlar.

Proofreading ve editing

Editing ve proofreading bir metnin gözden geçirilme sürecinde uygulanan farklı adımlardır. Editing metnin içeriği, yapısı ve dili üzerinde büyük değişiklikler yaparken, proofreading yalnızca küçük hatalara ve metin içindeki tutarsızlıklara odaklanır.

Bir metinde proofreading yapılmadan önce genellikle pek çok editing aşamasından geçer. Aşağıdaki tabloda editing sürecinde yaygın olarak kullanılan bazı adımlar verilmiştir.

Editing ve proofreading’in dört aşaması.

Editing türü	Neyi kapsadığı
1. Adım: İçerik düzenlemesi	Bir metnin ön taslağını gözden geçirmek, genellikle içeriğinde önemli değişiklikler yapmak ve metin içindeki bölümlerin yerini değiştirmek, bölümler eklemek ya da bunları silmektir (aynı zamanda gelişimsel ya da devamlı editing de denebilir).
2. Adım: Line editing	Hikâyenizi, fikirlerinizi ya da argümanlarınızı en etkili şekilde karşı tarafa aktarmak için dilin gözden geçirilmesidir. Bu adıma metnin akışını geliştirmek için kelimeleri, ifadeleri ve cümleleri değiştirmek ya da paragrafları tekrar yapılandırmak dâhildir.
3. Adım: Copy editing	Cümlelerin bireysel olarak üstünden geçerek ve genellikle belirli bir tarzın kurallarını takip ederek (ör. APA ya da MLA) doğru dil bilgisi, anlaşılabilir söz dizimi ve biçemsel tutarlılığı sağlamak. Copy editörler, bir metnin içeriğini değiştirmez ancak bir cümlenin ya da paragrafın açık yazılmaması ya da kulağa değişik gelmesi durumunda yazarla çalışarak sorunlu kısmı geliştirirler.
4. Adım: Proofreading	Yanlış yazılan kelimeler, yanlış kullanılan noktalama işaretleri ve biçemsel tutarsızlıklar gibi diğer hataları dikkatli bir şekilde kontrol etmek. Yazılı basımda metnin biçim kontrolünden (ör. sayfa numaraları ve cümle boşlukları vb.) proofreaderlar da sorumludur.

Peki, her aşamayı yapmak zorunda mıyım?

Bu durum metnin türüne ve uzunluğuna göre değişiklik gösterebilir. Yukarıdaki aşamaların hepsini gerçekleştirmek zorunda değilsiniz ancak iyi yazılmış bir metin neredeyse her zaman revizyon, editing ve proofreading gibi işlemden geçecektir.

Geleneksel basım işleminde, aşamalar her profesyonel farklı birinden sorumlu olacak şekilde net olarak bölünür. Özellikle de metnin üretimi sırasında dizgisel yeni hatlar benimseneceğinden son basım haline ayrıca proofreading yapılması gerekmektedir.

Ancak toplu basım için biçimlendirilmesi gerekmeyen metinlerde aşamalar arasında daha büyük benzerlikler olabilir. Bazı editörlük hizmetleri proofreading ve copy editing aşamalarını birleştirir (bazen buna proof-editing denir) ve metnin yazım ve noktalama hataları kontrol edilirken dilbilgisi, sözdizimi ve biçemlerine de değinilir.

Proofreading ipuçları

Temel proofreading becerileri yazı yazan herkes için önemlidir. İş raporları, blog sayfaları ya da üniversitede yazılan makaleler gibi günlük metinlerin etkin ve etkili bir şekilde proofreading işleminin yapılabilmesi için kullanabileceğiniz bazı teknikler bulunmaktadır.

İlk olarak yazınızı düzenleyin.

Proofreding’in son aşamasına geçmeden önce çalışmanızı baştan sona gözden geçirin ve editing işlemini yapın. Sonradan tamamını çıkaracağınız bölümleri ya da yeniden yazacağınız paragraflardaki küçük hataları düzelterek zaman harcamanın bir anlamı yok. Yalnızca durumundan memnun olduğunuz tamamlanmış bir son taslak elinize geçince bunun proofreading’ini yapın.

Metine bir ara verin

Saatlerce hatta günlerce aynı kelimeleri tekrar tekrar okumak hataları anlamanızı zorlaştırır. Proofreading işlemine geçmeden önce metini bir süreliğine kenara bırakın ve tekrardan başına oturduğunuzda sağlam gözlerle tekrar inceleyin.

İdeal olarak son proofreading işlemine geçmeden önce en az bir iki gün beklemelisiniz ancak teslim tarihi yaklaşıyorsa yarım saatlik bir ara bile işinizi görecektir.

Metin çıktısı üzerinden proofreading yapın

Ekranda dikkatinizden kaçmış olabilecek hatalar için kelimelerinize bir de basılı bir sayfada bakmak sizin için yararlı bir strateji olabilir. Eğer metnin son hali basılacaksa, önceden çıktısını almak metnin sayfadaki biçiminin doğru ve tutarlı olup olmadığını anlamak için de bir fırsat olabilir.

Dijital kısa yollar kullanın

Metni çıktıdan okumak hatalarınızı görmeye yardım ederken kelime işlemleme yazılımları da bu hataları etkin bir şekilde düzeltmenize yardımcı olabilir. En basit haliyle bir kelime yazım denetimi yapabilirsiniz ancak her hatayı yakalamak konusunda bilgisayara çok da güvenmeyin.

Belirli bir kelimeyi devamlı olarak yanlış yazdığınızı, bir terimi büyük harflerle yazdığınızı ya da yazınızı Birleşik Krallık ve ABD İngilizcesi arasında değiştirdiğinizi fark ediyorsanız, Bul ve Değiştir fonksiyonunu kullanarak belge içerisinde yaptığınız hataları düzeltebilirsiniz.

Ama dikkat edin, “hepsini değiştir” seçeneğini kullanmayın. Yapılan her değişikliği kontrol edin ki metne kazara daha fazla hata eklemeyesiniz!

Hatalarınızdan ders çıkarın

Metinde devamlı olarak karşılaştığınız hatalara dikkat edin. Bu, gelecekte aynı hatalardan kaçınmanıza yardımcı olacaktır.

Proofreading sürecinin en zorlu kısmı ne arayacağını bilmektir. Göze çarpan yazım hatalarını muhtemelen fark edeceksiniz ancak dilbilgisindeki ve noktalama işaretlerindeki göze batmayan hataları fark etmek daha zor olabilir. Aşağıdaki tabloda bir metinde aranacak en sık hatalar verilmiştir.

Proofreading işleminde neye dikkat edilmeli

Yazım ve kelime seçimlerinde karmaşıklık	Eş sesli kelimelerin karıştırılması (ör. there/they’re/their) Belgisiz belirtme edatının yanlış kullanımı (the/a/an) Edatların yanlış kullanımı
Yanlış yerlere koyulan noktalama işaretleri	Eksik ya da yanlış kullanılan virgüller Tire, kısa çizgi ve uzun çizgi karmaşıklığı Kesme işaretlerinin yanlış kullanımı
Biçemsel tutarsızlıklar	Birleşik Krallık ve ABD yazım kuralları arasında gidip gelmek Terim ya da unvanların tutarsız bir şekilde büyük harfle yazılması Sayıların tutarsız bir şekilde yazılması
Biçimsel sorunlar	Tırnak işaretinin ve alıntıların yanlış biçimlendirilmesi Tutarsız satır başı ve boşluk Eksik ya da yanlış yerleştirilmiş sayfa numaraları, başlıklar ve dipnotlar

Proofreading hizmeti nasıl seçilir

İngilizce yazı yazarken kendinize güvenmiyorsanız ya da önemli bir belgede hiçbir şeyi kaçırmadığınızdan emin olmak istiyorsanız profesyonel proofreading hizmeti almayı düşünebilirsiniz.

Temelde iki seçeneğiniz var: serbest çalışan bir proofreader ile anlaşabilirsiniz ya da belgenizi bir proofreading ve editing şirketine gönderebilirsiniz. Bu hizmetleri seçerken göz önünde bulundurmanız gereken çeşitli durumlar söz konusu olacaktır.

Yalnızca proofreading’e mi yoksa ayrıca editing’e de mi ihtiyacınız var?

Metninizin ne kadar çalışmaya ihtiyacı olduğu konusunda kesin bir fikre sahip olmak oldukça önemlidir. İnsanlar genelde yalnızca proofreading’e ihtiyaçları olduğunu düşünürlerken aslında metnin bir kısım editing işlemlerinden geçmesinin de faydalı olacağı açıktır.

Bir proofreader’a dil bilgisel hatlarla, karmaşık cümlelerle ve takip etmesi zor paragraflarla dolu bir metin gönderirseniz işi reddedebilir ya da başka bir hizmet teklif edebilirler.

Çoğu serbest çalışan proofreader ve şirket, hem editing hem de proofreading işlemini ayrı ayrı (ayrı fiyatlara) ya da birlikte yapmayı teklif edebilir. Bu hizmetler arasında tam olarak ne tür değişiklikler olduğunu anlayın. Editör yalnızca küçük hataları mı düzeltecek yoksa kötü yazılmış ifadeleri ve yapısal sorunlara da mı yorum yapacak?

Proofreader sizin belgenizin türünde uzman olmalı mı?

Pek çok farklı belge türüne proofreading işlemi uygulanmaktadır: bunlar yazınsal metinlerden teknik raporlara, Doktora tezlerinden reklam broşürlerine kadar geniş bir yelpazeyi kapsar. Genellikle en iyi hizmet sizin belge türünüzde uzmanlaşmış bir proofreader olacaktır.

Genellikle proofreader’ların ve redaktörlerin metin içeriği hususunda uzman bilgisine sahip olması gerekmezken proofreader’ınızın çalıştığınız alandaki kurallara aşina olması işleri daha da kolaylaştıracaktır.

Proofreading ücretleri ne kadar?

Proofreading ücretleri oldukça farklılık göstermektedir. Bu ücret daha çok proofreader’ın konumuna ve deneyim düzeyine, metnin türü ve uzunluğu ve iş bitirme süresine göre değişiklik gösterir. Ücretler genellikle kelime ya da saat başı hesaplanarak belirlenir. Alacağınız hizmet, metnin biçimlendirilmesini de kapsıyorsa fiyatlandırma sayfa başı olarak da yapılabilir. Can Tercüme olarak çalıştığımız tüm editörlerimiz Türkiye’de yerleşik yabancı kişilerdir. Dolayısıyla, yurtdışı kalitesini çok daha uygun fiyatlara Türkiye’den sunmaktayız.

Kelime başı proofreading ücretleri

Proofreading ve editing şirketleri genellikle iş teslim tarihini esas alarak farklı kelime başı ücretleri belirlerler. Can Tercüme olarak ücreti metni gördükten sonra belirliyoruz. Ücretlendirme belirlenirken özellikle sonraki Referanslar kısmının sayıma dahil edilmemesi gerekiyor. İşe başlamadan önce ücretlendirmeyi konuşmayı ve bir teklif almayı unutmayınız – metninizin proofreading işleminden geçmesinin ne kadar süreceğini öngöremeyebilirsiniz.

Proofreading ne kadar zaman alır?

Proofreading ve editing için fazlasıyla zaman ayırmalısınız ancak teslim tarihiniz yakınsa işleminizi zamanında teslim edecek bir hizmet bulmak önemlidir.

Çoğu şirket çeşitli teslim tarihleri sunmaktadır ancak bir proofreading için en az 48 saat ayırmak en iyi seçim olacaktır. Belgenizi almak için daha uzun bir süre bekleyebilirseniz ücret genellikle daha da düşük olacaktır.

Her uzun belgenin 24 saat içinde tamamlanması mümkün olmayabilir özellikle editing hizmetine de ihtiyacınız varsa. Proofreading hizmetinde deneyimli bir editör bir gün içerisinde 4000 – 8000 kelime tamamlayabilir.

Aldığınız hizmetin kalitesini ve güvenirliğini nasıl kontrol edebilirsiniz?

İnternetteki diğer her şey gibi, proofreading hizmetlerinin kalitesi de oldukça değişiklik göstermektedir. Bu hizmetlerden bir tanesinde karar kılmadan önce araştırma yapınız. Dikkat edebileceğiniz bir kaç nokta bulunmaktadır:

• Çevrimiçi yorumlar: Bağımsız inceleme sitelerinde mi paylaşılmışlar yoksa freelancer platformlarında mı?
• Nitelikler: Proofreader’ın profesyonel eğitimi ve deneyimi var mı? Bir şirketle çalışıyorsanız proofreaderları nasıl seçiyor ve eğitiyorlar?
• Müşteri hizmetleri: Kolaylıkla bağlantı kurulabiliyor ve sorularınıza hızlıca cevap verebiliyorlar mı?

Proofreading hizmeti nasıl seçilir

Tür	Avantajlar	Dezavantajlar
Otomatik proofreader’lar	Ücretsiz ya da nispeten ucuz Anında proofreading	Tüm hatları görme konusunda güvenilmez Yeni hataların çıkma riski yüksek
Serbest çalışan proofreader’lar	Tam olarak kiminle çalışacağınızı seçebilirsiniz İş ile ilgili doğrudan konuşabilir ve pazarlık edebilirsiniz	Kalite kontrolü yok Genellikle daha uzun teslim tarihleri Ücret ve teslim tarihi önceden belirlenmiş olsa bile değişiklik gösterebilir
Prrofreading şirketleri	Önden ücretlendirme (genellikle kelime başına) Hızlı teslim ve garanti teslim tarihi, Standart eğitim ve kalite kontrolü, her zaman ulaşabileceğiniz bir sistem, Profesyonel proofreader garantisi	Hizmetler genellikle sabittir ve pazarlık edilemez Genellikle proofreader ile doğrudan iletişim kuramazsınız

Proofreading ve editing arasındaki fark nedir?

Editing ve proofreading bir metin revize edilirken uygulanan farklı adımlardır.

İlk olarak editing yapılır ve metnin içeriği, yapısı ve dili üstünde önemli değişiklikler içerebilir. Editing’in ilk aşamaları genellikle yazarların kendisi tarafından yapılırken profesyonel editör, cümle yapısı ve kelime seçimi üzerinde geliştirmeler yaparak metnin dil bilgisi ve biçemin son dokunuşları yapar.

Proofreading, bir metin paylaşılmadan ya da yayımlanmadan önceki son kontrol aşamasıdır. Daha çok küçük hataları ve tutarsızlıkları düzeltmeye (ör. noktalama ve büyük harf kullanımındaki) odaklanır. Proofreader’lar aynı zamanda basılı yayıncılıkta karşılaşılan biçimlendirme sorunlarıyla da ilgilenir.

Nasıl daha iyi bir proofreading elde edebilirim?

İster bir blog yazısı paylaşıyor olun, bir araştırma makalesi teslim ediyor olun ya da önemli bir e-posta yazıyor olun, yalnızca bir kaç teknik kullanarak metninizin hatalardan arındırılmasını sağlayabilirsiniz:

• Mola verin: İşinizi bir kaç saatliğine kenara bırakın ve daha dinç bir şekilde tekrar göz gezdirin.
• Bir çıktıdan proofreading yapın: Ekrana uzun süre bakmak yorgunluğa sebep olabilir – elinize bir kalem ve kağıt alarak metnin son halini kontrol edin.
• Dijital kısa yollar kullanın: Tekrarlanan hataları not alın (örneğin; bir kelimenin yanlış yazımı, ABD ve Birleşik Krallık İngilizcesinin değiştirerek kullanımı ya da tutarsız bir şekilde bir terim için büyük harf kullanımı) ve metin üzerinde düzeltmek için Bul ve Değiştir özelliğini kullanın.

Önemli bir metnin hatasız olduğundan emin olmak için profesyonel bir proofreading hizmeti seçmek mantıklı olabilir.

Profesyonel proofreading ücretleri ne kadar?

Proofreading ücretleri, metnin türü ve uzunluğu, teslim tarihi ve gereken hizmet seviyesine göre değişiklik gösterebilir. Çoğu proofreading şirketi kelime ya da sayfa başı ücretlendirme yaparken serbest çalışan proofreader’lar bazen saatlik ücretlendirme uygulayabilmektedir.

Genellikle proofreading ve editing hizmetlerini birlikte almak ve ihtiyaçlarınıza göre ücreti önceden hesaplamak mümkündür.

Proofreader olabilmek için ne tür niteliklere ihtiyacınız var?

Profesyonel bir proofreader ya da editör olma yolunda izleyebileceğiniz pek çok farklı yol bulunmaktadır. Gerekli nitelikler alana göre değişiklik göstermektedir – örneğin akademik bir proofreader olabilmek için en az ilgili alanda üniversite mezunu olmalısınız.

Çoğu proofreading işi için, deneyim ve kullanılan beceriler belirli niteliklerden daha önemlidir. Genellikle becerileriniz başvuru sürecinde test edilir.